Quả bồ kết là một loại thảo dược quý giá để làm sạch tóc, chống gàu và ngăn ngừa rụng tóc.
Cây bồ kết là cây gỗ to, cao từ 5 – 7 m. Thân thẳng có vỏ nhẵn và gai to, cứng, phân nhánh, dài 10 – 25 cm. Cành mảnh, hình trụ, khúc khuỷu, lúc đầu có lông sau nhẵn và có màu xám nhạt.
Cây bồ kết có lá kép, mọc so le, hai lần lông chim, cuống chung dài 10 – 12cm hay hơn, có lông nhỏ và có rảnh. Lá chét 6 -8 đôi mọc so le, hình thuôn, bóng và hơi có lông ở mặt trên, nhạt hơn và nhẵn ở mặt dưới, đầu lá chét tròn, gốc lá lệch, mép có răng cưa nhỏ, lá kèm nhỏ, rụng sớm.
Cụm hoa mọc thành chùm ở ngoài kẽ lá, dài 10 – 15 cm, hoa màu trắng tụ họp 2 -7 cái trên những cành ngắn, dài hình ống, tràng 5 cánh, hoa đực có 10 nhị và không có bầu, hoa lưỡng tính có 5 nhị, bầu có nhiều lông đựng 12 noãn.
Thành phần hóa học
Quả bồ kết thường chứa Saponin, trong đó có một sapogenin là acid albigenic (điểm chảy 246°C, αD31 bằng – 30°).
Theo nhiều tài liệu khác, quả bồ kết có chứa 10% saponin, trong đó 2 sapogenin được xác định là acid oleanic và acid echynocystic.
Theo Ngô Bích Hải (1972), quả có chứa saponin triterpenic, trong đó một chất được xác định astragalosid. Phần aglycon của chất này là 3, 16 – dioxy – 28 – carboxyolean – 12 – en. Phần đường gắn vào OH ở vị trí 3 bao gồm D – xylose, L – arabinose và L – xylose theo tỷ lệ 2:1:1. Phần đường gắn vào gốc acyl là D – xylose và D – galactose theo tỷ lệ 2:2.
Ngoài ra, trong quả bồ kết còn chứa 8 hợp chất flavonoid, trong đó có saponaretin, vitexin, homoorientin, orienti và luteolin.
Tính vị, quy kinh
Tân, hàm, ôn, hơi độc. Vào các kinh phế, đại trường.
Công năng, chủ trị
Khai khiếu, tiêu đờm, tán kết, tiêu thũng. Chù trị: Trúng phong cấn răng, đàm thịnh, quan khiếu không thông, họng đau tê đờm chướng ngại, ho suyễn khó khạc đờm, đại tiện táo kết.
Dùng ngoài trị nhọt độc sưng tấy.
Theo y học cổ truyền thì quả bồ kết có vị cay, mặn tính ôn, có tác dụng thống khiếu, khử đờm, tiêu thũng. Hạt bồ kết có vị cay, tính ôn, có tác dụng nhuận táo, thông đại tiện, bí kết, tiêu độc. Gai bồ kết có vị cay, tính ôn, có tác dụng tiêu thũng, bài nùng, sát trùng, khư phong.
Ở Việt Nam, nhân dân dùng quả bồ kết ngâm hoăc nấu nước gội đầu, làm sạch gầu, trơn tóc và dùng quần áo len, dạ, lụa có màu, không bị hoen ố và không phai màu.
Trong y học hiện đại, một số bệnh viện đã dùng bồ kết để chữa bí đại, trung tiện sau khi mổ, tắc ruột cho cả trẻ em và người lớn. Cách dùng như sau: Lấy ¼ quả nướng thật vàng, bỏ hạt, tán thành bột mịn. Chấm bột đó vào dầu canule đưa sâu vào hậu môn 3 – 4 cm, làm như vậy 3 – 4 lần, sau 3 – 5 phút, bệnh nhân sẽ trung tiện và thông đại tiện.
Quả bồ kết còn được dùng trong các trường hợp trúng phong, hôn mê bất tỉnh, cấm khẩu, hen suyễn, mụn nhọt, viêm tuyến vú, đau nhức răng.
Hạt bồ kết còn chữa đại tiện táo kết, lỵ mạn tính, ỉa mót rặn, lao hạch, ung độc. Liều dùng 4.5 – 9g/ngày, sắc nước uống hoặc dùng dạng hoàn tán.
Gai bồ kết được dùng để chữa mụn nhọt, tuyến vú sưng đau.
Cách dùng, liều lượng
Ngày dùng 1 g đến 1,5 g, thường dùng loại hoàn, tán.
Dùng ngoài lượng thích hợp, tán thành bột mịn, thổi nhẹ vào mũi cho hắt hơi, hoặc đắp nơi đau.
Kiêng kỵ
Phụ nữ có thai hoặc thổ huyết, khạc ra huyết cấm dùng.
Bảo quản
Để nơi khô, thoáng, tránh mọt mốc.
Chọn và phơi khô quả bồ kết
Cây bồ kết được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày và y học. Trong đó, quả bồ kết thường được lựa chọn để nấu nước gội đầu để trị rụng tóc. Ngoài ra, để đảm bảo hàm lượng saponin được giữ nguyên trong quả bồ kết, bạn có thể phơi quả dưới ánh nắng. Điều này cũng giúp việc nướng quả bồ kết dễ dàng hơn và mang lại một mùi thơm đặc trưng hơn.
Nướng bồ kết
Sau khi đã phơi khô, hãy đặt quả bồ kết lên than hồng để giữ được hương thơm tự nhiên. Khi nướng, hãy nướng cả hai mặt của quả cho đến khi vỏ quả chuyển từ màu nâu/đen sang màu vàng cánh gián và mang lại mùi thơm đặc trưng.
Bài viết tham khảo:
- Gai bồ kết – Tiêu thũng trừ độc giảm mủ nhọt
- Sài đất – Thảo mộc thanh nhiệt cho trẻ nhỏ
- Nóng gan uống gì để giải nhiệt?
Bài thuốc kinh nghiệm
Bài thuốc chữa trúng phong, cấm khẩu, hôn mê bất tỉnh
Quả bồ kết phối hợp với bạc hà mỗi thứ lượng bằng nhau, tán thành bột min, thổi bột đó vào mũi để gây hắt hơi và làm bệnh nhân tỉnh lại.
Bài thuốc chữa hen suyễn, ho nhiều đờm, thở khò khè
- Quả bồ kết 1g.
- Quế chi 1g.
- Đại táo 4g.
- Cam thảo 2g.
- Sinh khương 1g.
- Nước 600 ml.
- Sắc còn 200 ml, chia làm 3 lần uống trong ngày.
Bài thuốc chữa sâu răng, nhức răng
Quả bồ kết tán nhỏ đắp vào chân răng, hễ chảy nước miếng thì nhổ đi không được nuốt, hoặc dùng quả bồ kết đốt tồn tính xỉa vào chân răng.
Chữa kiết lỵ, ỉa mót rặn
Hạt bồ kết, chỉ xác (lượng bằng nhau), sao vàng tán thành bột, trộn với hồ nếp làm thành viên bằng hạt ngô. Ngày uống 10 – 20 viên, với nước chè đặc.
Gội đầu với nước bồ kết
Các bước để gội đầu với nước bồ kết:
- Bước 1: Bắt đầu bằng việc đun sôi nước bồ kết và sau đó pha trộn với một lượng nước lạnh phù hợp để sử dụng khi gội đầu.
- Bước 2: Tiếp theo, hãy bỏ nước bồ kết vào túi lọc hoặc nghiền nhuyễn. Dùng một chiếc rây sạch để lọc bỏ các chất cặn.
- Bước 3: Từ từ xả nước bồ kết từ chân tóc đến ngọn tóc, đồng thời massage nhẹ nhàng để các dưỡng chất thẩm thấu sâu vào da đầu, giúp da đầu thư giãn và khỏe mạnh hơn.
- Bước 4: Cuối cùng, hãy xả tóc bằng nước ấm sạch (tránh sử dụng nước quá nóng) để loại bỏ hoàn toàn các chất cặn và đảm bảo tóc được mềm mượt sau khi gội đầu.
Tài liệu tham khảo:
-
Dược điển Việt Nam V
-
Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi
-
Bộ y tế, Giáo trình Dược học cổ truyền, Nhà xuất bản y học
-
Viện Dược Liệu, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập I và II, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật
Biopro tự hào là nhà sản xuất và phân phối hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm bảo vệ sức khỏe, mỹ phẩm và thiết bị y tế, mang đến giải pháp toàn diện và hiệu quả cho sức khỏe và sắc đẹp, đáp ứng tiêu chí: Sống vui, sống khỏe, sống đẹp cho người sử dụng.
Liên hệ ngay với Biopro để được tư vấn chi tiết về các giải pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện:
Hotline: 032.88.77.833
Email: biopro2012@gmail.com
Website: https://songvuikhoedep.vn/
Vietnamese