Lạc tiên (tên khoa học Passiflora foetida), còn gọi là nhãn lồng, chùm bao, tây phiên liên, là loài cây thân leo thuộc họ Lạc tiên (Passifloraceae). Cây mọc hoang hoặc được trồng nhiều tại các vùng nông thôn Việt Nam. Toàn cây (trừ rễ) đều có thể sử dụng làm thuốc, đặc biệt là phần ngọn, lá non và quả.
Theo y học cổ truyền, lạc tiên có vị ngọt nhạt, tính mát, nổi bật với tác dụng an thần, dưỡng tâm, hỗ trợ giấc ngủ, giúp thư giãn thần kinh và giảm căng thẳng.
Thành phần hóa học của lạc tiên
Cây lạc tiên chứa nhiều hoạt chất có lợi cho hệ thần kinh, bao gồm:
Flavonoid (vitexin, isovitexin): có tác dụng an thần, chống co giật
Alkaloid (passiflorin): giúp giảm lo âu, thư giãn hệ thần kinh
Saponin, acid amin, coumarin: hỗ trợ điều hòa giấc ngủ, tăng đề kháng
Vitamin C, chất nhầy: tốt cho hệ tiêu hóa và làm dịu dạ dày
Tính vị – quy kinh của lạc tiên
- Tính chất: Mát
- Vị: Ngọt, hơi đắng
- Quy kinh: Vào tâm và can
Tác dụng làm dịu tâm thần, thanh nhiệt và trừ phiền được ứng dụng trong các bài thuốc điều trị mất ngủ, tim hồi hộp, lo âu, hay cáu gắt.
Công năng và chủ trị
Công năng chính:
An thần, giúp ngủ ngon: Cải thiện chất lượng giấc ngủ tự nhiên
Giảm lo âu, suy nhược thần kinh
Chống co thắt nhẹ, hỗ trợ điều trị rối loạn thần kinh thực vật
Thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa
Chủ trị:
Mất ngủ kéo dài, ngủ chập chờn, khó ngủ
Suy nhược thần kinh, căng thẳng, hay mệt mỏi
Tim hồi hộp, dễ cáu gắt, nóng trong người
Trẻ em quấy khóc do nóng, phụ nữ sau sinh khó ngủ
Cách dùng và liều lượng lạc tiên
Dạng sắc uống: Dùng 15–30g thân và lá khô sắc với 500ml nước, chia 2 lần uống trong ngày, dùng buổi chiều và tối.
Dạng trà thảo dược: Phơi khô phần ngọn non, hãm với nước sôi như trà, uống trước khi ngủ 30 phút.
Dạng cao hoặc viên nang: Dùng theo chỉ định, phổ biến trong các sản phẩm hỗ trợ giấc ngủ.
Lưu ý: Dùng kiên trì 7–10 ngày để thấy rõ hiệu quả, không có tác dụng tức thì như thuốc ngủ tây y.
Kiêng kỵ khi dùng lạc tiên
Không dùng cho phụ nữ mang thai: Có thể gây co bóp tử cung nếu dùng liều cao.
Người huyết áp thấp nên cẩn trọng khi sử dụng vì lạc tiên có thể làm hạ huyết áp nhẹ.
Không dùng cùng lúc với thuốc an thần liều mạnh để tránh tương tác hoặc tăng tác dụng phụ.
Xem thêm:
- Tinh Dầu Tự Nhiên: 10 Tác Dụng và 6 Cách Dùng Hiệu Quả Cho Sức Khỏe & Làm Đẹp
- Vỏ Quýt – Trần Bì Là Dược Liệu Cổ Truyền 1000 năm Người Á Đông
- Quả bồ kết – Hỗ trợ ho suyễn khó khạc đờm
Bảo quản lạc tiên
Sau khi thu hái, nên rửa sạch, cắt nhỏ, phơi khô trong bóng râm hoặc sấy nhẹ.
Bảo quản nơi thoáng mát, khô ráo, đựng trong túi kín hoặc lọ thủy tinh để dùng dần.
Có thể sao vàng hạ thổ để giảm tính hàn khi sử dụng cho người tỳ vị yếu.
Bài thuốc kinh nghiệm từ cây lạc tiên
Chữa mất ngủ, khó ngủ
Lạc tiên 20g, lá vông 10g, tâm sen 6g, hạt sen 10g
→ Sắc uống trước khi đi ngủ khoảng 30–60 phút.
Giảm suy nhược thần kinh, lo âu
Lạc tiên 15g, đinh lăng 12g, rau má 10g
→ Sắc uống sáng – chiều trong 7–10 ngày.
Trẻ nhỏ hay quấy khóc về đêm
Lạc tiên non 10g, lá dâu tằm 6g
→ Sắc uống hoặc nấu nước tắm ngày 1 lần.
Phụ nữ sau sinh khó ngủ, hồi hộp
Lạc tiên 15g, đương quy 10g, bạch truật 8g
→ Sắc uống buổi chiều giúp thư giãn và dễ ngủ.
Lạc tiên là một vị thuốc dân gian an toàn, hiệu quả và dễ sử dụng trong các trường hợp mất ngủ, lo âu, suy nhược thần kinh. Khác với thuốc ngủ Tây y, lạc tiên có tác dụng dịu nhẹ, tự nhiên, không gây nghiện hay buồn ngủ ban ngày. Vì vậy, đây là lựa chọn phù hợp cho người cao tuổi, người làm việc căng thẳng, phụ nữ sau sinh hoặc học sinh – sinh viên áp lực thi cử.
Việc sử dụng lạc tiên đúng cách, phối hợp với chế độ sinh hoạt điều độ sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và nâng cao sức khỏe tinh thần một cách bền vững.
Giải nhiệt, ngủ ngon cho trẻ em nóng trong
- Lạc tiên non 10g
- Lá tre 6g
- Kim ngân hoa 6g
- Cỏ nhọ nồi 6g
Sắc lấy nước tắm cho trẻ hoặc dùng nước uống loãng ngày 1 lần (nếu trẻ trên 2 tuổi). Bài thuốc giúp hạ nhiệt, giảm quấy khóc đêm, cải thiện giấc ngủ ở trẻ.
Phụ nữ sau sinh rối loạn nội tiết
- Lạc tiên 12g
- Ích mẫu 10g
- Hương phụ 8g
- Thục địa 10g
- Đương quy 10g
Sắc uống vào buổi chiều tối, dùng trong 7–10 ngày. Bài thuốc hỗ trợ điều hòa nội tiết, an thần, làm dịu tinh thần, rất tốt cho phụ nữ sau sinh khó ngủ, mệt mỏi.
Tài liệu tham khảo:
-
Dược điển Việt Nam V
-
Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi
-
Bộ y tế, Giáo trình Dược học cổ truyền, Nhà xuất bản y học
-
Viện Dược Liệu, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập I và II, Nhà xuất bản Khoa học và kĩ thuật
Biopro tự hào là nhà sản xuất và phân phối hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm bảo vệ sức khỏe, mỹ phẩm và thiết bị y tế, mang đến giải pháp toàn diện và hiệu quả cho sức khỏe và sắc đẹp, đáp ứng tiêu chí: Sống vui, sống khỏe, sống đẹp cho người sử dụng.
Liên hệ ngay với Biopro để được tư vấn chi tiết về các giải pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện:
Hotline: 032.88.77.833
Email: biopro2012@gmail.com
Website: https://songvuikhoedep.vn/
Vietnamese