Cây ké đầu ngựa mọc hoang ở khắp nơi trong nước ta (đất hoang, bờ ruộng, bờ đường). Người ta hái cả cây trừ bỏ rễ phơi hay sấy khô hoặc chỉ hái quả chín rồi phơi hay sấy khô làm thuốc.
Tên gọi khác: Thương nhĩ (Trung Quốc), phắt ma (Thổ)
Thành phần hóa học:
Toàn cây ké đầu ngựa mọc ở miền núi, đồng bằng gần biển hay xa biển đều chứa iod chứa hàm lượng khá cao: 1gram lá hoặc thân chứa trung bình 200µg, 1g quả chứa 220-230µg iod.
Phần trên mặt đất chứa 2-hydroxytomentosin-1β, 5β-epoxyd.
Quả chứa nhiều sesquiterpenlacton: xanthin, xanthumin, xanthatin, xanthlol, isoxanthol. Quả ké đầu ngựa non chứa nhiều vitamin C và các glucose, fructose, sucrose, acid hữu cơ, strumarosid…Quả còn chứa tetrahydroxyflavon và stigmasterol.
Hạt ké đầu ngựa là nguyên liệu có chứa dầu béo với tỷ lệ khá cao và một số chất gây độc cho gia súc, trong đó có hydroquinon, cholin,…
Lá ké đầu ngựa chứa nhiều sesquiterpenlacton ngoài ra còn có các sequiterpenlacton khác cùng một loại khung là xanthin, xanthinosin, xanthalin, xanthanol, isoxanthanol, xanthumanol, desacetoxylxanthumin. Tất cả các chất trên đều đã được xác định cấu trúc, nhưng các thành phần này có thể thay đổi tùy theo nơi mọc của cây. Trong cây cũng có iod dưới dạng kết hợp, các dẫn chất phenol: 3,4-dihydroxycinnamic, 1,4-dicafeylquinic acid và một số thành phần khác.
Tính vị, quy kinh:
Vị cay, đắng, tính ấm. Quy vào kinh phế
Công năng, chủ trị:
-
Tác dụng:
Làm giảm cường độ co bóp cơ tim, giảm thân nhiệt, lợi tiểu. Rễ ké đầu ngựa làm giảm đường huyết. Hoạt chất xanthium có tác dụng ức chế thần kinh trung ương.
β–sitosterol- β – D -glucosid có tác dụng chống viêm, điều hòa nội tiết và điều trị những bệnh niệu sinh dục ở người. Nước hãm ké đầu ngựa có tác dụng tăng nhu động ruột trên động vật thực nghiệm.
-
Công dụng:
Chữa phong hàn đau đầu, tay chân đau co rút, phong tê thấp, đau khớp, mũi chảy nước hôi, mày đay, lở ngứa, tràng nhạc, mụn nhọt, làm ra mồ hôi. Ngoài ra còn chữa đau răng, đau họng, nấm tóc, hắc lào, lỵ
Cách dùng, liều lượng:
Ngày dùng 10-16 gam cành và lá hoặc quả dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc cao.
Chú ý: uống cao thương nhĩ (ké đầu ngựa) phải kiêng thịt lợn, thịt ngựa.
-
Thu hái: Vào mùa thu, lúc trời khô ráo, hái quả.
-
Chế biến: Quả thu hái về, loại bỏ tạp chất và cuống lá, phơi hoặc sấy nhẹ ở 40 – 45oC cho đến khô.
Kiêng kỵ:
Đau đầu do huyết hư không nên dùng.
Bảo quản:
Để nơi khô ráo, thoáng mát.
Bài thuốc kinh nghiệm:
Trừ thấp, giảm đau:
Ké đầu ngựa 8g, hy thiêm thảo 12g. Sắc uống trong ngày, chia làm 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Tác dụng: Trị phong thấp, đau khớp, thiên về thấp tà, sưng đau tê bại, trị nhức đầu do cảm lạnh.
Tuyên phế, thông mũi:
Ké đầu ngựa 8g, tân di 8g, bạch chỉ 12g, quế chi 6g, sinh khương 3 lát, bạc hà 4g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Hoặc ké đầu ngựa 250g, sao, nghiền thành bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 4g.
Tác dụng: Trị tắc ngạt mũi, chảy nước mũi, viêm mũi, viêm xoang mũi.
Tiêu phong, trị ngứa:
Ké đầu ngựa 8g, địa phu tử 8g, phòng phong 6g. Sắc uống, ngày chia làm 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.
Tác dụng: Trị lên sởi, ngứa phát ban, mụn lở loét.
Trị đau buốt nửa người, tê dại, chân tay ngứa, đau đầu:
Quả ké 12g, bạch chỉ 8g, kinh giới 8g, xuyên khung 6g, thiên niên kiện 6g, dây gắm 12g, cam thảo 5g. Nước vừa đủ, sắc còn 1/3 uống ấm.
Trị mũi chảy nước không ngừng:
Tân di 20g, thương nhĩ tử 10g, bạch chỉ 50g, bạc hà diệp 2g. Tất cả phơi khô, tán nhỏ. Mỗi lần uống 8g với nước chín sau mỗi bữa ăn.
Tài liệu tham khảo:
-
Dược điển Việt Nam V
-
Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi
-
Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập I và II, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật
Biopro tự hào là nhà sản xuất và phân phối hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm bảo vệ sức khỏe, mỹ phẩm và thiết bị y tế, mang đến giải pháp toàn diện và hiệu quả cho sức khỏe và sắc đẹp, đáp ứng tiêu chí: Sống vui, sống khỏe, sống đẹp cho người sử dụng.
Liên hệ ngay với Biopro để được tư vấn chi tiết về các giải pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện:
Vietnamese