Quả và lá chanh là gia vị hết sức quen thuộc. Trong y học cổ truyền, các bộ phận của cây chanh có thể sử dụng làm thuốc với tác dụng thanh nhiệt, tiêu thực, chống viêm.
Thành phần hóa học:
Vỏ quả chanh: Lớp vỏ xanh ngoài chứa tinh dầu, thường 3.000 quả đến 6.000 quả cho 1 lít tinh dầu chanh (theo kiểu vắt tươi) mỗi quả cho khoảng 0,5 ml tinh dầu. Vỏ trắng chứa pectin.
Tinh dầu chanh là một chất lỏng màu vàng nhạt, mùi thơm chanh, tỷ trọng ở 15°C từ 0,857 đến 0,862. Dưới tác dụng của khí trời và ánh sáng, tinh dầu chanh sẽ để lắng một chất đặc, nhầy, tỷ trọng tăng lên, 90 – 95%. Tinh dầu chanh là những hợp chất terpen gồm: D – Limonen, một ít α – Pinen, β – Phelandren, camphen và γ – Terpinen.
Mùi thơm của tinh dầu chanh là do các hợp chất oxy và chiếm từ 3 – 5% gồm xitrala và một ít xitronelala. Ngoài ra người ta còn thấy trong tinh dầu chanh acetat geranyl và acetat linalyla.
Dịch quả chanh:Trung bình 50 quả chanh cho 1 lít dịch quả chanh. Trong dịch quả chanh có 80 – 82% nước, 5 – 7% axit citric, có khi tới 10% (mùa thu tỷ lệ axit cao hơn mùa hạ), chừng 1 – 2% citrat axit canxi và kali, một ít citrat ethyl và chừng 0,4 – 0,5% axit malic. Ngoài ra còn 0,4 – 0,75% đường interverti, 0,5% sacaroza, 0,75 – 1% protit. Độ tro 0,5%, vitamin C 65 mg trong 100 g dịch tươi, vitamin B1 và riboflavin.
Lá chanh chứa tinh dầu (với hàm lượng từ 0,33 – 0,5%), stachydrin, một dẫn xuất của prolin.
Tính vị, quy kinh:
Quả chanh vị chua, tính bình
Vỏ quả chanh vị đắng, tính ấm; có tác dụng kiện vị (làm mạnh dạ dày), giải khí uất, giảm đau.
Hoa chanh vị ngọt, tính ấm; có tác dụng tư âm dưỡng huyết, trị tăng huyết áp, chóng mặt.
Lá chanh vị cay ngọt (tân cam), tính ấm; có tác dụng lý khi, khai vị, tiêu đờm, trừ ho.
Rễ chanh vị hơi cay, tính ấm; ngoài tác dụng tư âm dưỡng huyết tương tự như hoa, còn có tác dụng chữa tim loạn nhịp, thở ngắn hơi, hay mệt mỏi.
Công năng, chủ trị:
Kết hợp phần cách dùng liều lượng
Cách dùng, liều lượng:
Theo y học cổ truyền tùy theo bộ phận dùng, chanh có:
-
Dịch quả chanh: dịch quả chanh được dùng đề pha nước uống giúp giải khát. Khi dùng 30 – 120 g một ngày pha thành nước ngọt uống có tác dụng thông tiểu tiện, chữa bệnh tê thấp, hay bệnh thiếu vitamin C ở người lớn và trẻ em mới sinh (bệnh Scorbut). Trong công nghiệp, dịch quả chanh được dùng để sản xuất axit citric thiên nhiên. Dịch quả chanh còn giúp làm mượt tóc.
-
Múi chanh: Ngậm chung với muối ăn giúp chữa ho viêm họng.Sau khi gội đầu, vắt một ít nước chanh quả lên có tác dụng làm trơn tóc.
-
Lá và ngọn chanh: Khi bị cảm cúm, người dân thường lấy lá đem xông chung với các loại thảo dược khác để ra mồ hôi giúp giải cảm; Khi trẻ em bị bí tiểu, chướng bụng, lấy lá và búp non chanh giã nát đắp lên rốn. Trong thực phẩm, lá chanh thái nhỏ làm gia vị ăn với thịt gà, ốc, quả chanh dùng pha nước chấm, tăng hương vị cho phở, làm đậm đà thêm nước rau luộc. Chanh còn là một nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp sản xuất bánh kẹo.
-
Rễ chanh: Hàng ngày, lấy khoảng 6 -12 g rễ chanh đem sắc riêng hoặc phối hợp với rễ cây râu tằm có tác dụng chữa ho.
-
Tinh dầu chanh và tinh dầu lá chanh: Tinh dầu có mùi thơm dễ chịu, được dùng để làm thuốc bột hoặc thuốc ngậm, làm dầu gội đầu, xông phòng.
-
Vỏ thân cây chanh: Được dùng là thuốc bổ đắng kích thích tiêu hoá. Ngày uống 4 – 10 g dưới dạng thuốc sắc.
-
Hạt quả chanh: Có người dùng làm thuốc tẩy giun.
Bài thuốc kinh nghiệm:
Chữa ho có đờm:
Dùng 1 quả chanh tươi cắt thành từng miếng nhỏ, đường phèn hoặc mật ong đủ ngọt, cho vào bát, đem hấp cách thủy cho chín kỹ rồi ăn. Ngày ăn hai lần vào sáng sớm và chiều tối.
Chữa ho khan, mất tiếng:
Dùng vỏ rễ chanh và vỏ rễ dâu, mỗi thứ 12g (cả hai loại rễ đều bỏ lớp vỏ ngoài, chỉ lấy lớp vỏ trắng bên trong). Khi uống có thể cho thêm chút đường hoặc mật ong.
Chữa chứng chán ăn, tiêu hóa kém:
Chanh 2 phần, muối 1 phần, trộn đều, đem sấy cho tới khi qua chanh rỉ nước ra ngoài và hơi tốp lại thì để nguội rồi cho vào lọ bảo quản. Dùng chanh muối 3 quả nấu với cháo ăn ngày 2 bữa vào buổi sáng và buổi tối. Ăn liên tục trong 3-5 ngày.
Chữa dạ dày đầy hơi, lợm giọng, buồn nôn:
Vỏ quả chanh sau khi đã vắt hết nước đem thái thành miếng nhỏ, thêm mật ong vào cho đủ ngọt, mỗi ngày ăn chừng 3-5 vỏ quả.
Trị nôn oẹ, ho khan:
Dùng quả chanh cắt thành từng miếng, cho thêm vài hạt muối, nhai và nuốt dần.
Hỗ trợ chữa trẻ em sốt cao, co giật:
Dùng quả chanh vắt lấy nước nguyên chất, cho trẻ uống từng ít một, đồng thời lấy vỏ chanh giã nát, vắt lấy nước xoa vào lồng ngực và xát tay chân (xát từ trong ra ngoài, xát nhiều ở các khuỷu tay, khoeo tay, khoeo chân), làm như vậy liên tục một lúc thì sốt lui và tỉnh táo lại.
Chữa trẻ nhỏ bị trướng bụng, bí tiểu:
Dùng lá chanh 1 nắm nhỏ, giã nát, đem hấp nóng, để nguội âm ấm đắp lên rốn.
Làm đẹp da mặt, sáng da, se nhỏ lỗ chân lông:
2 thìa canh cám gạo, 2 thìa canh bột kiều mạch, 2-3 giọt chanh, nước ấm đủ làm nhão. Hoặc nghiền nhuyễn hạt hạnh nhân, quả dưa chuột, với 2-3 giọt chanh cho quánh. Trước khi đắp mặt nạ rửa sạch mặt. Đắp khoảng 15-30 phút. Sau đó rửa lại nước mát cho sạch.
Chữa đau đầu, khàn tiếng:
Cắt lát chanh với một ít vôi dán vào hai thái dương (đau đầu) và trước cổ khi họng bị khô đau rát.
Vỏ chanh chữa viêm khớp
Cách thực hiện bài thuốc 1:
Cho 1 ít vỏ chanh vào cốc cùng một ít lá bạch đàn, dầu ô liu.
Đậy chặt cốc, để khoảng 2 tuần.
Dùng một miếng vải sạch thấm hỗn hợp đã ngâm đắp lên vùng khớp bị đau. Giữ miếng vải qua đêm để thấy hiệu quả giảm cơn đau khớp.
Cách thực hiện bài thuốc 2:
Cho vỏ chanh vào nấu trong nước sạch khoảng vài phút rồi khuấy đều lên.
Nếu không uống được vị đắng, bạn có thể cho một chút mật ong vào rồi uống khi ấm.
Cách thực hiện bài thuốc 3:
Lấy một vài quả chanh rửa sạch, bào một lớp mỏng trên vỏ.
Dùng toàn bộ bột vỏ quả chanh vừa bào thoa vào vùng bị đau khớp, dùng băng gạc cố định bột lại.
Giữ hỗn hợp trên vùng bị đau khớp 2 – 3 tiếng để giảm đau các khớp.
Tài liệu tham khảo:
-
Dược điển Việt Nam V
-
Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi
-
Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập I và II, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật
Biopro tự hào là nhà sản xuất và phân phối hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp sản phẩm bảo vệ sức khỏe, mỹ phẩm và thiết bị y tế, mang đến giải pháp toàn diện và hiệu quả cho sức khỏe và sắc đẹp, đáp ứng tiêu chí: Sống vui, sống khỏe, sống đẹp cho người sử dụng.
Liên hệ ngay với Biopro để được tư vấn chi tiết về các giải pháp chăm sóc sức khỏe toàn diện:
Hotline: 032.88.77.833
Email: biopro2012@gmail.com
Website: https://songvuikhoedep.vn/
Vietnamese